به جرات میتوان گفت که فرش افشان یکی از پرفروشترین مدلهای فرش ایرانی است. طراحی منحصر به فرد فرش افشان به گونهای است که در عین سنتی بودن، به هیچ عنوان قدیمی یا تکراری نمیشود. این مدل فرش ایرانی با تغییر رنگ، اندازه و ابعاد و یا حتی الیافی که در ساخت آن به کار میرود، تغییرات محسوسی پیدا میکند. فرش طرح افشان همان اصالتی که از فرش ایرانی انتظار میرود را در قالبی کاملا معاصر به نمایش میگذارد. اما آیا با فرش افشان مدرن هیچگونه آشنایی دارید؟ و یا میدانید کدام رنگ فرش افشان جذابتر است؟ امروز خیلی از مدلهای فرش موجود در بازار ایران را، افشان مینامند. اما آیا همه این فرشها واقعا افشان است؟
در اینجا قرار است همه چیز را درباره فرش طرح افشان بدانید.
چرا فرش افشان منحصر به فرد است؟
به عبارتی تفاوت فرش افشان با دیگر مدلهای فرش در چیست؟ فرش طرح افشان یک تفاوت عمده با دیگر طرحها دارد. در فرشهای دیگر قانون قرینگی وجود داشته و نقشه به صورت متفاوت کشیده میشود. یعنی در طرحهای معمول، یک چهارم نقشه کشیده شده و سه چهارم دیگر از روی همین نقشه بافته میشود. اما در این طرح قانون قرینگی نقشه فرش وجود ندارد. یعنی هنرمند باید نقشه افشان را به طور کامل طراحی کند.
اما جدای از این ویژگی خاص، فرش طرح افشان ویژگیهای دیگری نیز دارد که هویت آن محسوب میشود. اصلا میدانید فرش طرح افشان چیست؟
علت نامگذاری فرش افشان چیست؟
فرش افشان را میتوان از روی نام آن شناخت. واژه افشان به معنای پراکنده و پیچیده است. دقیقا طرح فرش افشان را میتوان با این واژهها توصیف کرد. این مدل فرش پر از نگارههای پراکنده اما به هم پیوسته است که به نوعی افشان به نظر میرسند.
فرش افشان چیست؟
افشان یک طرح فرش است که ترکیبی از طرح اسلیمی و طرح ختایی محسوب میشود. طرح اسلیمی نماد درخت و مزین به تمام شاخ و برگ و پیچ و خم درخت است. طرح ختایی نماد طرح بوته و گل و مجموعهای از بوته، گل، غنچه، جوانه و برگ بر روی یک ساقه منحنی است. البته فرش طرح افشان دارای زیرمجموعههایی است که به آن تنوع زیادی داده است. با این وجود ویژگیهای تقریبا مشابهی بین تمام انواع فرش افشان وجود دارد.
تاریخچه فرش افشان
این مدل فرش از سالهای خیلی دور توسط هنرمندان ایرانی بافته میشده است. نقشه افشان ابتدا به صورت یک ترنج در مرکز و نگارههای پراکنده در اطراف بوده است. اما به مرور زمان ترنج مرکزی حذف و نگارهها به صورت مستقل اما به هم پیوسته طراحی میشدند.
ویژگیهای فرش طرح افشان
همانطور که گفتیم انواع مدلهای فرش افشان دارای نقش و طرح متفاوتی هستند. با این وجود چند ویژگی مهم وجود دارد که در همه زیرمجموعهها مشترک است. این ویژگیها به شرح زیر است:
- در این مدل فرش حجم زیادی از شاخ و برگ درخت وجود دارد.
- تصاویر زیادی از حیوانات در کنار گیاهان در قالی افشان دیده میشود.
- نقش و نگارهای موجود در فرش طرح افشان بسیار پیچیده و پراکنده است. با این وجود یکپارچگی غیرقابل انکاری بین اجزا این طرح وجود دارد.
- در طرح قالی افشان هیچگونه لچک و ترنجی وجود ندارد.
- اجزا طرح افشان هیچ نقطه مرکزی و کانونی ندارند.
- تمام نقشه فرش افشان از ابتدا تا انتها با استفاده از شاخ و برگ به یکدیگر وصل شدهاند.
- با اینکه در ظاهر همه انواع افشان دارای ساختار یکسانی از نظر طرح و نقشه هستند، اما تنوع زیادی در این مدل وجود دارد.
انواع فرش افشان
این مدل فرش با تغییرات جزیی در طرح و نقشه، متنوعترین تصاویر را میسازد. به همین دلیل انواع مختلفی از قالی افشان وجود دارد که پرفروشترین آن عبارتنداز:
قالی افشان شاخه پیچ:
اگر به دنبال طرحی از افشان هستید که هر بار با نگاه کردن به آن محصور زیباییاش شوید، بهترین انتخاب ممکن افشان شاخه پیچ است. در این مدل شاخهها به هم پیچیدهاند و همین عامل جذابیت بیشتر فرش شده است. در واقع در این مدل شاخهها پیوند مستحکمی با یکدیگر دارند.
نقشه افشان سلطنتی:
ویژگی خاص این فرش، ابهت و سلطنتی بودن آن است. این مدل فرش طرح نسبتا خلوت و حاشیه زیادی دارد. همین ویژگی باعث شده است که طرفداران این مدل افشان، بیشتر از خانوادههایی با سنین بالاتر باشند. عرض زیاد حاشیه این مدل فرش آن را برای دکوراسیون سالنهای بزرگ و مدرن مناسب کرده است. همچنین اگر دکوراسیون خانهتان مدرن است و به دنبال فرش افشان مدرن هستید، این بهترین انتخاب است.
فرش افشان اسلیمی:
گلهای افشان با شاخههای دورانی ترکیب شده است و افشان اسلیمی را تشکیل میدهد. همچنین یک منحنی در میان برگها قرار دارد، که نتیجه را به نقشههای اسلیمی نزدیکتر کرده است.
افشان دسته گل:
ویژگی منحصر به فرد افشان دسته گل این است که دسته گلها و بتههای کوتاه که بسیار شبیه به درختچه هستند، به وفور در این طرح دیده میشوند. این درختچهها را کومه میگویند.
نقشه افشان بندی:
در این مدل یک نگاره یا نقشه ظریف در سرتاسر فرش تکرار میشود. گلهای این طرح به صورت منظم و پیوسته در جای جای افشان بندی دیده میشود. از طرفی ارتباط مستحکم و جذابی بین اجزا این مدل فرش وجود دارد.
طرح افشان شکسته:
در این مدل فرش خطوط شکسته دیده میشود و باعث منحصر به فرد بودن این مدل شده است. دلیل نامگذاری افشان شکسته نیز وجود همین خطوط است.
طرح افشان ختایی:
همانطور که گفتیم افشان به طور کلی ترکیبی از نقشه ختایی و اسلیمی است. نقش ختایی شامل ساقههایی میشود که مانند ریسمان غنچهها، گلها و برگها را در برمیگیرد. به علاوه ضخیم و ظریف شدن ساقهها، جذابیت ویژهای به این مدل افشان داده است.
طرح افشان گل اناری:
همانطور که از اسم این مدل افشان مشخص است، گل انار یا گلنار نگاره اصلی این نقشه است. نقشه افشان گل اناری یکی از نقوش بسیار مشهور در هنر ایرانی است.
افشان حیوانات:
المانی که در افشان حیوانات بیشتر از هر نگاره دیگری به چشم میخورد، تصاویر حیوانات است. انواع حیوانات که البته عمده آنها حیوانات وحشی هستند، در این مدل افشان دیده میشود. البته جدای از وجود حیوانات، باز هم شاخه و برگ درختان به هم پیوسته، ویژگی بارز این مدل فرش است.
افشان ترنجدار:
یکی از مدلهای افشان که کمتر از دیگر مدلها شناخته میشود، افشان ترنجدار است. این مدل دارای یک نقش ترنج است که نگارههای دیگر را دورتادور خود جمع کرده است. این مدل قدیمیترین نقشه افشان محسوب میشود.
فرش افشان در دکوراسیون داخلی
همانطور که متوجه شدید این طرح فرش دارای نقش و نگار کوچک و فراوانی است. به همین دلیل استفاده از فرش افشان در دکوراسیون شلوغ، خیلی توصیه نمی شود. البته اگر محو زیبایی فرش های افشان شده اید و حتما می خواهید در یک دکور نسبتا شلوغ از آن استفاده کنید میتوانید از طرحهای افشان که خلوتتر است و حاشیه بیشتری دارد؛ در این سبک دکوراسیون استفاده کنید. با این وجود نقشه افشان با خانههای سبک مینیمال و دکوراسیون سنتی و سلطنتی همخوانی دارد.
آیا فرش افشان برای خانههای کوچک مناسب است؟
یکی از ویژگیهای افشان این است که فضا را بزرگتر از آنچه که هست نشان میدهد. درواقع این مدل فرش با وجود نقش و نگارههایی که در سرتاسر آن پراکنده شدهاند، تصویری بسیار وسیعتر را به نمایش میگذارد. به همین دلیل یکی از راههای بزرگتر نشان دادن خانه، استفاده از فرش افشان به خصوص افشان کرم رنگ است.
تنوع رنگی و طرح فرش افشان فرش اکسیر
فرش اکسیر یکی از پیشگامان تولید فرش مدرن، در تولید فرش های فانتزی خود از نقشه افشان بسیار الهام گرفته است. این فرشها در رنگبندیهای متنوع مانند: کرم، طوسی، آبی فیروزه ای، نارنجی، سبز و … تولید می شوند. در اینجا می توانید فرشهای طرح افشان اکسیر را مشاهده کنید.
خلاصه مطلب
فرش طرح افشان دارای نقشهای ترکیب شده از طرح اسلیمی و ختایی است، که در ترکیب رنگی متنوعی طراحی و تولید میشود. این نقشه فرش متشکل از انواع نگارهها و شاخ و برگ درخت است، که به صورت به هم پیوسته در طرح جای داده شدهاند. فرش طرح افشان یکی از پرفروشترین فرشهای جهیزیه است. این مدل فرش به دلیل پراکندگی نگارهها در آن، فضا را بزرگتر از آنچه که واقعا هست نشان میدهد.