فرش گلیم چیست و چه تفاوتی با سایر انواع فرش و گلیم دارد؟

از زمانی که انسان های اولیه یاد گرفتند که از ریسیدن پشم برای بافت فرش استفاده کنند، فرش گلیم به وجود آمد. این نوع از فرش را با زیلو و جاجیم در یک گروه قرار می دهند. اما تفاوت اساسی آن با زیلو و جاجیم در این است که در بافت آن از ماسوره استفاده نمی شود.

این نوع فرش به دلیل سبکی و طرح های متنوع مورد توجه بسیاری از خریداران قرار گرفته است و در انواع خانه های لوکس و سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطلب درباره فرش گلیم ، شیوه بافت و تفاوت های آن با فرش صحبت خواهیم کرد.

فرش گلیم دقیقا چیست؟

فرش گلیم یکی از سبک ترین انواع فرش است که معمولا در مناطق ترکمن ، ترک و قفقازی بافته می شود. این نوع فرش از پشم و موی حیوانات بافته می شود و برای رنگرزی نخ های آن نیز از گیاهان طبیعی استفاده می شود.

در بازار امروز فرش می توان گلیم فرش را در انواع فرش دستبافت و ماشینی تقسیم بندی کرد. بدون شک نوع دستباف آن دارای دوام بیشتر و رنگ های ثابت تری است. چرا که هم نخ و هم رنگ نخ ها از مواد طبیعی به دست آمده است. اما در نوع ماشینی از مواد شیمیایی استفاده می شود. البته در نوع ماشینی آن می توان طرح های ریزتر و دقیق تر و رنگ های بیشتری را مشاهده کرد.

هم در انواع ماشینی و هم در انواع دستباف فرش گلیم از نظر ابعاد محدودیتی وجود ندارد. بافندگان می توانند آن را در اندازه های خیلی کوچک برای قاب های تزیینی تا ابعاد بزرگ تر برای فرش کردن آشپزخانه ، راهرو و راه پله ببافند.

همین موضوع باعث شده است که این فرش ها هم در خانه های لوکس برای تزیین دکوراسیون و هم در خانه های معمولی برای فرش کردن اتاق های مختلف استفاده شوند. گلیم فرش معمولا پرز ندارد و به همین دلیل بسیار سبک بوده و شست و شوی آن نیز کار راحت تری است.

چگونه یک گلیم فرش بافته می شود؟

معمولا گلیم فرش های موجود در بازار در اندازه های استاندارد 100 در 70 سانتیمتر ، 150 در 100 سانتیمتر ( نیم ذرع ) ، 2 در 3 متر و 3 در 4 متر بافته می شوند. اما می توان آن ها را در ابعاد کناره ای برای پهن کردن در راهروها یا راه پله ها یا پر کردن فضاهای خالی خانه نیز پیدا کرد.

علاوه بر آن ، این نوع فرش ماشینی ممکن است دارای انواع متری نیز باشند که شما می توانید متناسب با فضای خانه متراژ مناسبی از آن را خریداری کنید.

برای بافت فرش گلیم از روش پودپیچی استفاده می شود. در این روش پود نازک از میان نخ های تاروپود عبور می کند و با استفاده از شانه بافندگی کوبیده می شود. برای بافت این نوع فرش نخ های تاروپود بر روی دارهای عمودی ، افقی ، تبریزی یا گردان تنیده می شوند. این نخ ها که به نخ های چله معروف اند، از جنس پنبه بوده و بسته به نوع ، دارای ضخامت متفاوتی هستند.

گلیم فرش هایی که دارای طرح های ابتدایی و ساده هستند، بر روی دار ثابت بافته می شوند و برای بافت نوع های پیچیده تر نیز از دارهای تبریزی استفاده می شود.

تنیدن درست تاروپود یا همان چله کشی مرحله ای است که انجام آن نیازمند تخصص و مهارت خاصی است. چرا که جابه جایی نخ ها در فرایند چله کشی باعث بر هم خوردن طرح گلیم و نامتقارن شدن یا ناصاف شدن آن می شود. در این فرایند نخ های چله با فاصله های نزدیک به هم و به صورت موازی به دور دار پیچیده می شوند. پس از چله کشی نوبت به بافت می رسد.

معمولا فرش گلیم ها دارای نقشه های محدود و مشخصی هستند. بنابراین افراد ماهر ممکن است بدون نقشه یک فرش گلیم را ببافند. اما اگر بافت از روی نقشه باشد، بافنده با استفاده از پشم های رنگرزی شده که خامه خوانده می شوند، یکی یکی نقش ها را بر روی گلیم پیاده می کند.

الیاف مناسب برای بافت فرش گلیم چیست؟

معمولا گلیم فرش از الیاف طبیعی نظیر پنبه ، نخ های پشمی ، کرک و پشم بافته می شود. این الیاف ها را می توان از ریسیدن پشم و موی حیوانات یا گیاه پنبه به دست آورد و سپس آن را با استفاده از گیاهان یا رنگ های شیمیایی رنگ کرد.

معمولا در مدل های دستبافی که توسط زنان عشایر بافته می شود، از پشم حیوانات برای بافت آن ها استفاده می شود.

مزیت ها و معایب گلیم فرش چیست؟

مهم ترین مزیت این نوع فرش سبکی آن است. این موضوع باعث می شود که حمل و نقل آن از کارخانه یا کارگاه بافندگی کار چندان سختی نبوده و خریداران نیز بتوانند به راحتی آن را از فروشگاه به خانه خود ببرند. علاوه بر این نوع فرش دارای اندازه های متنوعی است.

بنابراین می توان آن را به عنوان یک تابلوی تزیینی در خانه به کار برد یا اتاق خواب ، آشپزخانه ، راه پله یا حتی میانه فضای مبله خانه را با استفاده از آن فرش کرد. قیمت پایین گلیم فرش نسبت به فرش و گلیم های فانتزی از دیگر مزیت های آن است.

معمولا فرش گلیم دستباف دارای قیمت بالاتری نسبت به نمونه های ماشینی است. اما در مجموع قیمت آن نسبت به فرش و گلیم های فانتزی کمتر است.

جارو زدن و شست و شوی این نوع فرش کار بسیار راحتی است. به همین دلیل گزینه بسیار مناسبی برای آشپزخانه است. علاوه بر آن نداشتن پرز در فرش گلیم باعث می شود که رطوبت کمتری جذب آن شود. بنابراین می توان از آن در محیط های مرطوب نیز استفاده کرد.

همین ویژگی باعث می شود که این نوع فرش پرز ندهد و حساسیتی در افراد ایجاد نکند. استفاده از الیاف طبیعی در بافت این نوع گلیم باعث می شود که گلیم بوی نامطبوعی نداشته باشد و رنگ آن در اثر پا خوردن یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید از بین نرود.

ازجمله معایب این نوع فرش می توان به رنگ ها و طرح های محدود آن اشاره کرد. معمولا به دلیل الیافی که برای بافت این نوع فرش استفاده می شود، نمی توان طرح های پیچیده یا رنگ های متنوع در آن به کار برد. البته این موضوع در مقایسه با طرح های متنوع فرش به چشم می آید. در واقع اگر به تنهایی به گلیم فرش نگاه کنیم، طرح های جذاب و زیبایی را در آن خواهیم دید.

تفاوت فرش و گلیم فرش

شاید بارزترین تفاوت فرش و فرش گلیم پرزدار بودن فرش و بدون پرز بودن گلیم است. علاوه بر آن فرش حتما از روی نقشه بافته می شود. حتی بافندگان حرفه ای نیز نمی توانند بدون استفاده از نقشه فرش را ببافند. اما نقش های این نوع فرش معمولا ساخته و پرداخته ذهن بافنده هستند و بدون نیاز به نقشه بافته می شوند.

طرح ها و رنگ های بسیار متنوع فرش باعث می شود که زیبایی محیط خانه با استفاده از آن بسیار بیشتر شود. در واقع شما می توانید فرش را در هر قسمتی از خانه پهن کرده و آن را با وسایل دیگر ست کنید. اما این نوع فرش بیشتر حالت تزیینی و فانتزی دارد و معمولا برای مفروش کردن اتاق های خانه از آن استفاده نمی شود.

نوع بافت و ابزارهایی که برای بافت هریک از این ها استفاده می شود نیز از دیگر تفاوت های فرش و فرش گلیم است. همین ویژگی باعث تفاوت های ظاهری بارز و تفاوت در نقش و رنگ آن ها می شود.

بافت فرش به دلیل تاروپود بیشتر و طرح های پیچیده تر نیاز به زمان بیشتری دارد. در حالی که فرش گلیم به دلیل نقش و طرح ساده تر و تاروپود کمتر در زمان کوتاه تری بافته می شود. در نقشه فرش محدودیتی وجود ندارد و طراح می تواند بسته به ذوق و سلیقه خود هر طرحی را در نقشه پیاده کند. اما در این نوع فرش معمولا از طرح های مشخص و محدودی استفاده می شود.