وضعیت صادرات فرش دستباف مناسب نیست! میزان صادرات فرش ایران کاهش فراوانی داشته و سود صادرات فرش دستباف به پایین ترین مقدار خود طی دهه های گذشته رسیده است. صادرات فرش ایران روزهای خوبی را سپری نمی کند. صادرات فرش ماشینی هم چنین حال و روزی دارد.
در این مقاله نگاهی به آمار رسمی از میزان صادرات فرش دستباف و ماشینی می اندازیم و وضعیت صادرات فرش دستباف را بررسی می کنیم.
وضعیت صادرات فرش دستباف ایرانی
میزان صادرات فرش ایران طی یکی دو سال گذشته به پایین ترین سطح خود رسیده است. خیلی از بازار های صادرات فرش ایران اکنون در اختیار رقباست. مشتری های همیشگی فرش دستباف و ماشینی ایرانی ، این روزها مشتری فرش های چینی ، هندی ، پاکستانی و افغانستانی هستند.
کارشناس های صادرات فرش ایران یکی از مهم ترین دلایل این کاهش میزان صادرات فرش ایران را اختلاف قیمت شدید فرش ایرانی با رقبا می دانند. امروزه فرش دستباف ایرانی با قیمت بسیار بالاتری نسبت به فرش های سایر کشورهای صاحب این هنر به بازارهای جهانی عرضه می شوند.
این وضعیت صادرات فرش دستباف دو دلیل عمده دارد:
- تحریم های اقتصادی علیه ایران ،
- گرانی مواد اولیه در ایران ،
- و نیروی کار ارزان تر در کشورهای رقیب.
تورم در کشور ما ، و بالارفتن نرخ ارز ، از طرفی باعث بالارفتن قیمت مواد اولیه ، و از طرف دیگر باعث افزایش دستمزد بافندگان شده است. ناگفته نماند که بافندگان فرش دستباف ایرانی ، هم چنان جزو آسیب پذیر ترین اقشار درگیر در تولید فرش هستند. هنوز هم از محروم ترین اقشار کشور محسوب می شوند.
در کنار همه این مسائلی که تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران با آن ها روبه رو هستند ، تلاش کشورهای رقیب ایران در صادرات فرش ماشینی و دست باف را هم نباید نادیده گرفت. بعضی از این کشورها با استفاده از تمام توان تولیدی و صادراتی خود برای گرفتن جای ایران در بازار بین المللی ، توانستند به جایگاه بالایی دست پیدا کنند.
اما چرا صادرات فرش ایران که در طول تاریخ این سرزمین ، آیینه هنر اصیل ایرانی بوده ، جایگاه خود را در بازارهای معتبر بین المللی از دست داده است؟ آیا وضعیت صادرات فرش دستباف ایرانی به گذشته خود بازمی گردد؟ آیا سود صادرات فرش دستباف تصمیم گیران را مجاب به اتخاذ تصمیم های راهبردی کلان می کند؟
میزان صادرات فرش ایران بر اساس آمار رسمی
صادرات فرش ایران که طی دهه های گذشته از جایگاه خوبی در صادرات غیرنفتی کشورمان برخوردار بوده ، و طرف داران فراوانی از کشورهای ایالات متحده ، چین ، امارات متحده و سایر نقاط جهان داشته ، تحت تأثیر مشکلات ناشی از تحریم ها ، طی ماه های نخستین سال ۱۳۹۹ به کمترین میزان صادرات فرش ایران طی چهل ساله اخیر رسیده است.
نگاهی به آمار سال ۹۵
طی سال ۱۳۹5 حدود ۵٫۷ هزار تُن انواع فرش دست باف ، درمجموع به ارزش ۳۵۶میلیون دلار از کشور ما به ۷۹ کشور مختلف صادر شد. از میان کشورهای مقصد صادرات فرش ایران در این سال ، ایالات متحده ، آلمان و امارات متحده ، عمده ترین مقاصد محسوب می شدند که بیش از ۵۰ درصد میزان صادرات فرش ایران را به خود اختصاص دادند.
اما وضعیت صادرات فرش دستباف در سال ۹۹ چگونه بود؟
متأسفانه طی ۴ماهه نخست سال ۹۹ فقط حدود ۱۵میلیون دلار فرش ایران به سایر کشورها صادر شد. طی این سال ، صادرات فرش حتی به میزان صادرات فرش ایران طی سال گذشته هم دست نیافت ؛ و این روند نزولی میزان صادرات فرش ایران و همین طور صادرات فرش ماشینی هم چنان ادامه دارد!
همه این ها در حالی است که رئیس مرکز ملی فرش ایران ، به عنوان متولی اصلی صادرات فرش ایران به سایر کشورهای جهان ، پیش تر از برنامه ریزی های جامع و هدف گذاری این مرکز برای صادرات فرش ایران به میزان بیش از ۱۵۰میلیون دلار طی سال ۹۹ خبر داده بود.
بعضی کارشناس های این حوزه ، کاهش صادرات فشر ایران را به دلیل تحریم های بین المللی ، افزایش قیمت تولید فرش برای تولیدکنندگان ایرانی ، و نداشتن برنامه ریزی مناسب برای توسعه این حوزه و از همه مهم تر ، تصمیم بانک مرکزی مبنی بر ایجاد پیمان سپاری این کالای استراتژیک می دانند که باعث شد صادرکنندگان ریسک بالای تعهد ارزی را نپذیرفته و در نتیجه میزان صادرات فرش ایران اعم از صادرات فرش ماشینی و دست باف ، که در سال 97 به حدود ۵۵۰ میلیون دلار رسیده بود ، به این مقدار کاهش پیدا کند.
دلایل کاهش صادرات فرش ایران
نخستین مشکل تولیدکنندگان فرش در کشور ما ، تأمین مواد اولیه است. آن ها ناچار هستند مواد اولیه بافت فرش دست باف را به قیمت های بالایی از خارج کشور خریداری کنند. مسئله دوم ، بیمه بافندگان فرش است. تولیدکنندگان بودجه کافی برای بیمه بافندگان ندارند؛ و این مسئله از میزان بازدهی آن ها تا حد زیادی می کاهد.
مسئله دیگری که تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دست باف ایرانی را تحت تأثیر قرار داده ، نبود تبلیغات درست است. سود صادرات فرش دستباف در گرو تبلیغات بیشتر و بهتر برای حضور در بازارهای بین المللی است. صنعت فرش ایران می تواند بار اشتغال بالایی را از دوش کشور بردارد؛ ولی لازمه این امر ، تبلیغات درست و حرفه ای است.
مرکز ملی فرش یا وزارت صنعت ، معدن و تجارت باید در این زمینه فعال تر عمل می کردند و تبلیغات درستی را برای معرفی فرش دست باف ایران در عرصه بین المللی انجام می دادند. شاخص منحصربه فرد فرش دست باف ایرانی که فرش های چینی و هندی و افغانستانی آن را ندارند ، باید به خریداران بین المللی معرفی شود.
کارشناس های این حوزه عقیده دارند برای بهبود وضعیت صادرات فرش دستباف ایران ، ضمن بهره گیری از توان استراتژیک و دیپلماتیک ، و همین طور گشایش های سیاسی در سطح بین المللی ، و البته تصحیح سیاست های اقتصادی داخلی ، باید از ابزار تبلیغات استفاده بیشتری کرد.
فرش دست باف ایرانی با وجود همه مشکلاتی که تولیدکنندگان و صادرکنندگان دارند ، هنوز بهترین فرش دنیاست. اگر ویژگی های فرش دستباف ایرانی در سطح جهان معرفی شوند ، مشتری های خارجی فقط به دنبال خرید فرش دستباف ایرانی خواهند بود. این امر نقش مهمی در افزایش میزان صادرات فرش ایران و سود صادرات فرش دستباف خواهد داشت.
جمع بندی
در این مقاله وضعیت صادرات فرش دستباف را از منظر آمار رسمی مرکز فرش ایران بررسی کردیم. میزان صادرات فرش ایران کاهش فراوانی داشته و سود صادرات فرش دستباف به پایین ترین مقدار خود طی دهه های گذشته رسیده است. کارشناس های صادرات فرش ایران یکی از مهم ترین دلایل این کاهش میزان صادرات فرش ایران را اختلاف قیمت شدید فرش ایرانی با رقبا می دانند. مشکلات اصلی تولیدکنندگان فرش ایرانی ، تأمین مواد اولیه و البته کاهش فراوان خریداران بین المللی فرش ایرانی ، تحت تأثیر تحریم ها علیه کشورمان است.
