در حال حاضر بافت فرش ماشینی و دستبافت به شکل پیشرفته انجام می شود. البته در بافت فرش دستباف دستان هنرمند گره ها را بر روی هم می بافند تا طرح و نقشی زیبا ایجاد کنند. نقطه مشترک در هر دو نوع فرش ماشینی و دستباف این است که پرداخت و روگیری آن ها توسط دستگاه های مخصوص صورت می گیرد. در این نوشتار قصد داریم درباره پرداخت فرش ماشینی و دستباف ، اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهیم.
روش های پرداخت فرش دستباف و ماشینی
تمام فرش های ماشینی و دستباف که باید بافته می شوند ، پرزهای اضافه در هر رج بافت دارند که باید کوتاه شود. این کار باعث می شود تا طرح و نقش فرش به خوبی دیده شود. به همین دلیل برای برطرف کردن این خانه های اضافی از روی بافت ، پرداخت انجام می شود.
پرداخت فرش دستبافت به دو روش سنتی و ماشینی قابل انجام است. در روش سنتی بافنده بعد از هر رج ، ابتدا بافنده تمامی گره های بافته شده را با کمک شانه مخصوص ، مرتب می کند. بعد از آن با کمک قیچی مخصوص پرداخت این کار را انجام می دهد. این روش نیاز به مهارت و بالای بافنده دارد تا در نهایت کاری یکدست حاصل شود.
اما روش پرداخت ماشینی که برای فرش دستباف استفاده می شود ، به این صورت است که بعد از بافت تمامی فرش و اتمام کار ، پرداخت آن صورت می گیرد. دستگاه روگیری نیز دارای یک تراش برقی مخصوص است که به صورت دورانی و توسط فرد پرداخت کار بر روی فرش حرکت داده می شود تا پرزهای اضافی فرش را بگیرد.
در پرداخت ماشینی فرش دستباف نکته قابل توجه این است که اگر خامه اضافه فرش بیش از حد چیده شود ، باعث لطمه و آسیب به کیفیت فرش خواهد شد. به طوری که به این نوع فرش ته خاب می گویند. به همین دلیل کار پرداخت فرش دستباف کاری تخصصی است که باید افراد متخصص این کار را انجام دهند.
پرداخت برجسته فرش دستبافت
این نوع از روگیری فرش جلوه بسیار زیبایی از طرح و نقش فرش به نمایش می گذارد. البته کاری کاملاًتخصصی است که افراد ماهر می توانند آن را انجام دهند. برای انجام این پرداخت از قیچی مخصوصی به نام سرنخ استفاده می شود. با کمک این قیچی طرح ها و نقش ها به صورت برجسته قیچی می شوند تا نسبت به زمینه ارتفاع بیشتری داشته باشند. ارتفاع هر پرز در این نوع پرداخت بین ۳ تا ۳.۵ سانتی متر در نظر گرفته می شود
نکته قابل توجه در پرداخت برجسته این است که این روش بیشتر مناسب فرش هایی است که طرح و نقش داشته باشد. به همین دلیل در تمامی فرش ها نمی توان از این روش استفاده کرد. زیرا اصل مهم برای انجام این روگیری ، زیباتر کردن فرش است.
فرش غیر قابل پرداخت
تمامی فرش های دستباف و ماشینی بعد از بافت پرداخت می شوند تا جلوی زیباتر و درخشندگی خود را به نمایش بگذارند. اما می توان فرش دستباف را بعد از گذشت مدتی دوباره روگیری کرد. البته این در صورتی است که فرش دستباف کهنه شده باشد و یا اینکه خیلی پاخورده باشد. همچنین اگر رنگ و درخشندگی اولیه خود را از دست داده باشد ، پرداخت روش مناسبی برای بازگرداندن زیبایی به آن است. اما در فرش های ماشینی کهنه این کار امکان پذیر نیست. زیرا فرش ماشینی در صورت پرداخت مجدد ، کاملا نازک شده و کیفیت خود را از دست خواهد داد.
پرداخت تابلو فرش
تابلو فرش دستبافت ، آمیزه ای از هنر و خلاقیت فرش بافان است. با توجه به قیمت بالایی که فرش دستباف دارد شاید افراد زیادی توان خرید آن را نداشته باشند. اما تابلو فرش های دستباف تکه های کوچکی از زیبایی فرش دستباف را در طرح و نقش های زیبا و طبیعی به نمایش می گذارد و قیمت مناسب تری نسبت به فرش دستباف دارد. به همین دلیل طرفداران زیادی دارد.
برای پرداخت این فرش نیز از روش دستی و ماشینی می توان استفاده کرد. روش دستی نیاز به مهارت بسیار بالایی بافنده دارد. اما با کمک پرداخت ماشینی ، کاری شفاف ، درخشان ، تمیز و یکدست حاصل می شود که تمامی طرح ها و نقش ها به خوبی قابل تشخیص و تفکیک هستند.
در تابلو فرش می توان از پرداخت برجسته نیز استفاده کرد. در این صورت نقشه ها و طرح ها قابل برجسته سازی و تفکیک از زمینه هستند. این نوع پرداخت می تواند جلوی بسیار زیبایی در تابلو فرش ایجاد کند.
پرداخت فرش ماشینی
رو گیری فرش ماشینی به شکلی کاملا متمایز و متفاوت از فرش دستباف و تابلو فرش انجام می شود. فرش های ماشینی در کارخانه های فرش بافی با ابعاد و تعداد بسیار زیادی بافته می شوند. به همین دلیل برای پرداخت آن ها باید از ابزاری قوی ، کارآمد و سریع استفاده کرد تا بتواند در طول روز چندین فرش ماشینی را با سرعت پرداخت کند.
برای این کار از انواع دستگاه پرداخت فرش در ابعاد بزرگ استفاده می شود که با سرعت و در زمان بسیار کوتاه می تواند فرش را پرداخت کند.
پرداخت فرش ابریشمی
فرش های دستباف ابریشمی فرش های بسیار زیبا ، گران قیمت و حساسی هستند. برای پرداخت این فرش هر شخصی نمی تواند اقدام به این کار کند. این کار در روش پرداخت سنتی و یا ماشینی باید توسط پرداخت کار متخصص و ماهر انجام شود؛ زیرا نخ ابریشم لختی بسیار زیادی نسبت به پشمی دارد. اگر پرداخت فرش دستباف به شکل اشتباهی صورت گیرد ، نه تنها زیبایی ایجاد نخواهد کرد؛ بلکه باعث ایجاد جلوه بدی در نمای فرش خواهد شد.
برای پرداخت فرش ابریشمی هم از دو روش پرداخت به صورت دستی حین کار و یا پرداخت بعد از کار به صورت ماشینی با کمک دستگاه پرداخت فرش دستباف می توان استفاده کرد. روش روگیری ماشینی جلوه زیباتری از فرش ابریشمی به نمایش می گذارد و معایب روش دستی را ندارد. اما باز هم تاکید می کنیم که این کار باید توسط پرداخت کار ماهر صورت گیرد.
قیچی پرداخت فرش
ابزار بسیار مهم در روند پرداخت فرش دستباف به روش سنتی ، قیچی پرداخت فرش است. همانطور که بیان شد می توان فرش را در حین بافت پرداخت کرد. این کار توسط خود بافنده انجام می شود. اما در روش دیگر فرش به طور کامل بافته می شود و در نهایت بعد از جدا کردن فرش از روی دار قالی ، پرداخت فرش توسط استادکار انجام می شود.
در روش دستی استادکار با کمک قیچی مخصوص روگیری ، با صبر و تخصص خود این کار را انجام می دهد تا کاری شفاف و زیبا ارائه شود. نکته قابل توجه در تفاوت پرداخت دستی حین کار و بعد از اتمام کار این است که اگر بعد از هر رج پرداخت صورت گیرد ، بافنده می تواند اشکالات کار مانند بالازدگی و اشتباه در بافت را متوجه شود و آن را اصلاح کند. اما در عین حال ممکن است پرداخت را با تبحر و زیبایی انجام ندهد.
در روش پرداخت بعد از اتمام کار ، امکان اصلاح مشکلاتی مانند بالازدگی وجود ندارد؛ اما پرداخت می تواند به شکل اصولی و زیبایی انجام شود. علاوه بر این پرداخت فرش با استفاده از دستگاه پرداخت فرش و دستگاه پرداخت فرش دستباف نیز انجام می شود.
هزینه پرداخت فرش
با توجه به اینکه فرش دستباف و تابلو فرش در طرح ها و ابعاد متفاوت تولید می شوند ، هرکدام قیمت های متفاوتی برای روگیری دارد. به طور مثال طرح های مینیاتوری گل و گلدان و مناظر طبیعی آیات
قرآن در بافت فرش دستباف به کار می روند طرح های مینیاتوری به دلیل ظرافت بالایی که دارند هزینه پرداخت فرش بیشتری نیز دارند. همچنین طرح های چهره در تابلو فرش نیاز به دقت بالایی در پرداخت دارد ، به همین دلیل قیمت پرداخت آن ها بیشتر از طرح های معمولی است.
سخن پایانی
پرداخت فرش ماشینی و دستباف روشی برای نشان دادن زیبایی طرح ها و نقشه های فرش است که با کمک آن پرزهای اضافی فرش جدا می شوند. ذکر این نکته مهم است که پرداخت فرش دستباف فقط مختص زمان بافت آن نیست. بلکه می توان برای فرش هایی که به روش غیر اصولی شسته شده و یا زیبایی اولیه خود را از دست دادند ، پرداخت فرش را انجام داد تا فرش جلوه بهترین پیدا کند. برای این کار بهتر است به قالی شویی های معتبر مراجعه کنید تا پرداخت فرش دستباف را به شکل درست انجام دهد.
