ویژگی قالی اصفهان را باید در اصالت آن جست و جو کرد. اولین کارگاه های قالی بافی در ایران ، زمان شاه عباس صفوی ، در اصفهان به راه افتادند. اصفهان را می توان یکی از مراکز اصلی طراحی نقشه های زیبا در هنر فرش بافی دانست. طرح فرش اصفهان الهام بخش بسیاری از طراحان و بافندگان در سرتاسر ایران بوده است. در این مقاله به چند ویژگی فرش اصفهان می پردازیم؛ طرح ، رنگ و نقش فرش اصفهان را بررسی کرده و اطلاعات خوبی در این باره به شما می دهیم.
ویژگی فرش اصفهان چیست؟
نقش فرش اصفهان از جایگاه ویژه ای ميان فرش های دستباف سایر شهر های ایران برخوردار است. اصلی ترین ویژگی فرش اصفهان تکیه بر هنر اصيل و سنتی ايران ، با استفاده از طرح های اسليمی ، خطایی و گل های شاه عباسی است.
اگر در نقش فرش اصفهان دقت کنید ، می توانید گنبد لاجوردی مسجد امام و مسجد شيخ لطف الله ، بنا های عالی قاپو ، چهل ستون و هشت بهشت را ببینید. البته امروزه بيشتر نقش فرش اصفهان از طرح های لچك و ترنج تشكيل شده است.
اسليمی هایی كه مستقل از ترنج مركزی با دوران شاخ های خميده شان و گردش آن ها به دور نقش مركزی ، گل های شاه عباسی را دربرمی گيرند. ويژگی قالی اصفهان که آن را میان سایر قالی های اصیل ایرانی متمایز می کند ، رعايت قرينه گذاری گل هاست.
از مهم ترین طرح های مورد استفاده در نقش فرش اصفهان می توان به این ها اشاره کرد:
- طرح فرش اصفهان سجاده ای ،
- طرح فرش محرابی ستون دار ،
- و طرح های درختی و شكارگاهی .
نقش فرش اصفهان توجه بازار های جهانی و موزه های بزرگ دنیا را به شکل چشم گیری به خود جلب كرده است. امروزه فرش اصفهان ، بیشتر در نجف آباد ، فلاورجان ، شهرض ا، گلپايگان ، نائين ، اردستان ، نطنز ، كاشان و خوانسار طراحی و بافته می شود.
رنگ های شگفت انگیز ، ویژگی قالی اصفهان
ویژگی قالی اصفهان که آن را از قالی ها و فرش های سایر مناطق متمایز می کند ، رنگ آميزی مخصوص آن است. در فرش های اصفهان ، حداقل ۱۲ رنگ وجود دارند. در بیشتر فرش های این منطقه ، رنگ های سرد کاربرد بیشتری نسبت به رنگ های گرم دارند.
از رنگ های پرکاربرد نقش فرض اصفهان می توان به کرم ، سرمه ای ، آبی روشن ، فيروزه ای ، الماسي ، خاكی روشن ، بادامی ، سير ، سبز سير ، بژ صورتي و لاكی اشاره کرد. هرکدام از این رنگ ها ، با استادی هرچه تمام در ترکیب با سایر رنگ ها و در جای خود به کار رفته اند. ترکیب رنگ در فرش اصفهان طوری است که بيننده با يك نگاه، زادگاه آن را به درستی تشخيص می دهد.
در فرش اصفهان ، رنگ حاشيه و ترنج را يكي مي گيرند يا به شکل هم خانواده مي بافند. رنگ لچك را هم رنگي انتخاب مي كنند كه بين زمينه و حاشيه ارتباط برقرار کند. نكته دیگر درباره ویژگی فرش اصفهان اینکه قرينه گذاری ، هماهنگی و پخش یک دست رنگ ، همیشه به وضوح ديده می شود.
طرح فرش های اصفهان
بدون شک قالی اصفهان یكی از اصیل ترین قالی های ایرانی است كه هنرمندان اصفهانی با تعصب خاصی در حفظ و ماندگاری آن كوشیده اند. در عین حال تنوع و نوآوری طرح و تركیب رنگ هم در نقش فرش اصفهان به وضوح دیده می شود.
نقش های به کاررفته در طرح فرش اصفهان منحصربه فرد بوده و ویژگی قالی اصفهان محسوب می شوند. بیشتر نقشه هایی که در فرش های دست باف این دیار به کار می روند، طرح های گل و برگ هستند که در اندازه های بزرگ بافته می شوند تا چشم هر بیننده ای را به خود جلب کرده و زبان او را به تحسین بازکنند.
در میان طرح هایی که نقشه فرش اصفهان به کار می روند، طرح شاه عباس ، اسلیمی و درخت هایی که حیوانات بر بالایشان هستند، رایج و پرطرف دارتر هستند. البته طرح های متنوع دیگری هم بافته می شوند تا حدی که می توان فرش اصفهان را یکی از فرش های اصیل ایرانی دانست که در حفظ اصالت آن بسیار کوشیده اند.
رنگ قالی های اصفهان
ویژگی فرش اصفهان آن است که بین همه رنگ های آن توازن و هماهنگی کامل وجود دارد. بیشتر رنگ های این فرش ، رنگ های شاد و در طیف کم رنگ تا پررنگ هستند. رنگ های لاکی و سرمه ای هم از رنگ هایی هستند که در حاشیه فرش اصفهان کاربرد زیادی دارند. در متن اصلی نقش فرش اصفهان از زرد ، طلایی ، سبز و سایر رنگ های روشن و انرژی بخش بسیار استفاده می شود.
هماهنگی ، توازن و تنوع رنگ ، به ویژه رنگ های شاد در فام های سیر و روشن ، ارتفاع كوتاه پرز ، رج شمار بین پنجاه تا نود ، استفاده از گره فارسی ، استفاده از پشم و ابریشم در تار ، پودوپرز ، استفاده از دار های عمودی و ثابت با چله كشی فارسی ، شیرازه متصل ، دوپوده بودن و لول و پرداخت در حین بافت ، همگی ویژگی قالی اصفهان هستند.
ابزار های بافت فرش اصفهان
فرش اصفهان که به طور معمول با دست بافته می شود، با تيغ هم بریده میشود. دفتين ها و قيچي ها فارسی هستند و هرچه تيغه قيچی پهن تر باشد، الياف را كوتاه تر می چيند و فرش ظريف تر می شود. دار قالی اصفهان و توابع آن هم از نوع عمودی است. از ویژگی های این دار ، چوبی به نام پله پيچ است كه از ميان نخ های چلّه پايينی عبور کرده و با سيم های فلزی به زير دار متصل می شود.
جمع بندی
نقش و طرح فرش اصفهان را می توان مهم ترین ویژگی فرش اصفهان دانست؛ چراکه بر هنر اصيل ايران تکیه دارد و با طرح های اسليمی ، خطایی و گل های شاه عباسی خود ، جلوه خاصی به این هنر کهن می بخشد. در این مقاله به نقش فرش اصفهان و ویژگی های آن پرداختیم، به رنگ بندی این فرش ها پرداختیم و درباره رعایت قرینه در بافت آن ها گفتیم.
